Zakażenie HIV w kontaktach heteroseksualnych przenosi się znacznie łatwiej z mężczyzny na kobietę, niż z kobiety na mężczyznę (jest to spowodowane różną budową anatomiczną narządów płciowych kobiety i mężczyzny).

Po wyglądzie człowieka nie da się poznać, czy jest zakażony HIV – średnio przez 8-10 lat można żyć z HIV bez żadnych objawów czy dolegliwości mogących wskazywać na zakażenie. Nie wszystkie osoby zakażone HIV wiedzą o swoim zakażeniu, nie mogą  więc o tym uprzedzić swojej partnerki lub partnera seksualnego.

Osoby zakażone HIV nie zawsze mówią o tym swoim partnerkom/partnerom seksualnym, choć istnieje odpowiedzialność karna za świadome narażanie drugiej osoby na zakażenie. Kilka lat temu głośna była historia mężczyzny, który zakaził wiele kobiet. Dla większości z nich był pierwszym partnerem seksualnym.

Nie wszystkie rodzaje aktywności seksualnej są tak samo ryzykowne. Największe ryzyko zakażenia HIV wiąże się z kontaktami analnymi. W kontaktach waginalnych kobiety także są bardziej narażone, niż mężczyźni. Ryzyko zakażenia, wprawdzie niewielkie, istnieje również w seksie oralnym, kiedy nasienie dostanie się do jamy ustnej (błona śluzowa jamy ustnej jest wrażliwa na zakażenie, nawet bez istnienia urazów   i stanów zapalnych).

Skutecznym środkiem w zapobieganiu zakażeniu HIV (a także innym chorobom przenoszonym drogą płciową) są prezerwatywy. Dlatego w wielu krajach świata, a także w wielu krajach Unii Europejskiej promuje się ich używanie w kontaktach seksualnych. W naszym kraju podawane są często nieprawdziwe informacje o tym, że prezerwatywy mają małe otworki (mikropory), które przepuszczają zarówno HIV, jak i plemniki, bakterie i inne wirusy. Jednak w badaniach naukowych wykazano, iż konsekwentne używanie prezerwatyw w każdym kontakcie seksualnym, od początku do końca jego trwania skutecznie zapobiega zakażeniu HIV.

Dostępne na naszym rynku środki plemnikobójcze do stosowania miejscowego nie zapobiegają zakażeniu HIV – taką informację można znaleźć na ulotce. Ale ulotka nie informuje, że aktywny składnik takich preparatów – nonoksynol 9 – nie tylko nie chroni przed zakażeniem, ale w następstwie swoich własności drażniących ułatwia zakażenie. Ani środki dopochwowe zawierające nonoksynol 9, ani nawilżane nim prezerwatywy (czasem jeszcze mogą występować na rynku) nie powinny być stosowane w zapobieganiu zakażeniu HIV.

Zakażenie HIV nie może jednak zostać przeniesione drogą kontaktów seksualnych od osoby, która przyjmuje regularnie leki antyretrowirusowe i ma niewykrywalną wiremię HIV. Pary, w których jedna osoba żyje z HIV, mogą również bezpiecznie mieć dzieci. W przypadku, gdy w parze osobą żyjącą z HIV jest mężczyzna, jednak nie ma niewykrywalnej wiremii HIV (gdyż od rozpoczęcia leczenia minęło jeszcze za mało czasu) – takie pary mogą mieć również dzieci, w sposób bezpieczny dla kobiety, a co za tym idzie – i dla dziecka, gdyż same plemniki nie przenoszą HIV, a odpowiednio wyselekcjonowane z płynu nasiennego mogą być podane kobiecie praktycznie bez ryzyka narażenia jej na zakażenie. W Polsce jest już kilkanaścioro dzieci, które przyszły na świat w ten sposób.

Zakażenie HIV może zostać przeniesione z zakażonej HIV matki na jej dziecko. Jeśli kobieta wie o zakażeniu, a podczas ciąży pozostaje pod opieką nie tylko ginekologa-położnika, ale także specjalisty zajmującego się terapią osób zakażonych, wówczas ryzyko to wynosi poniżej 1%. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w rozdziale o drogach zakażenia.

W wielu krajach kobietom planującym posiadanie dziecka lub będącym w ciąży proponuje się wykonanie testu w kierunku obecności przeciwciał anty-HIV, jako jednego z badań diagnostycznych wykonywanych dla bezpieczeństwa zarówno matki, jak i jej dziecka. W Polsce lekarz ginekolog ma obowiązek zaproponować kobiecie w ciąży test w kierunku HIV. 

Test powinien zrobić też przyszły ojciec/partner, najlepiej w jednym z punktów konsultacyjno-diagnostycznych, których lista znajduje się na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS.

aktualizacja: styczeń 2024