Kobiety a HIV/AIDS

Zakażenie HIV w kontaktach seksualnych przenosi się znacznie łatwiej z mężczyzny na kobietę, niż z kobiety na mężczyznę (jest to spowodowane różną budową anatomiczną narządów płciowych kobiety i mężczyzny).

Po wyglądzie człowieka nie da się poznać, czy jest zakażony HIV – średnio przez 8 - 10 lat można żyć z HIV bez żadnych objawów wskazujących na zakażenie. Nie wszystkie osoby zakażone HIV wiedzą o swoim zakażeniu, a więc nie mogą o nim uprzedzić partnerki seksualnej.

Osoby zakażone HIV nie zawsze mówią o tym swoim partnerkom seksualnym, choć istnieje odpowiedzialność karna za świadome narażanie drugiej osoby na zakażenie. Kilka lat temu głośna była historia mężczyzny, który zakaził wiele kobiet. Dla większości z nich był pierwszym partnerem seksualnym.

Pierwszy kontakt seksualny w życiu kobiety jest szczególnie ryzykowny, jeśli partner jest zakażony HIV. Ryzyko zakażenia jest większe dla młodych dziewcząt, z jeszcze nie w pełni dojrzałymi narządami płciowymi. Później znowu rośnie w okresie menopauzy.

Nie wszystkie rodzaje aktywności seksualnej są tak samo ryzykowne. Dla kobiet największe ryzyko zakażenia HIV wiąże się z kontaktami analnymi. W kontaktach waginalnych także są bardziej narażone, niż mężczyźni. Ryzyko zakażenia, wprawdzie niewielkie, ale istnieje również w seksie oralnym, kiedy nasienie (lub krew) dostanie się do jamy ustnej (błona śluzowa jamy ustnej jest wrażliwa na zakażenie, nawet bez istnienia urazów i stanów zapalnych).

Jedynym środkiem o sprawdzonej skuteczności w zapobieganiu zakażeniu HIV (a także innym chorobom przenoszonym drogą płciową) są prezerwatywy (› Prezerwatywy i HIV). Dlatego w wielu krajach świata, a także w wielu krajach Unii Europejskiej promuje się ich używanie w kontaktach seksualnych.
W badaniach naukowych wykazano, iż pary, w których jedno z partnerów jest zakażone HIV, drugie nie – konsekwentne używanie prezerwatyw w każdym kontakcie seksualnym, od początku do końca jego trwania sprawia, iż niezakażeni partnerzy pozostają niezakażonymi. Potwierdzają je także obserwacje par, w których zakażony HIV jest mężczyzna, kobieta niezakażona w Polsce. Konsekwentne, właściwe używanie prezerwatyw chroni przed zakażeniem kobietę. Takie pary mogą mieć również dzieci, w sposób bezpieczny dla kobiety, a co za tym idzie – i dla dziecka, gdyż same plemniki nie przenoszą HIV, a odpowiednio wyselekcjonowane z płynu nasiennego mogą być podane kobiecie praktycznie bez ryzyka narażenia jej na zakażenie. W Polsce jest już kilkanaścioro dzieci, które przyszły na świat w ten sposób.

Dostępne na naszym rynku środki plemnikobójcze do stosowania miejscowego nie zapobiegają zakażeniu HIV – taką informację można znaleźć na ulotce. Ale ulotka nie informuje, że aktywny składnik takich preparatów – nonoksynol 9 – nie tylko nie chroni przed zakażeniem, ale w następstwie swoich własności drażniących ułatwia zakażenie. Ani środki dopochwowe zawierające nonoksynol 9, ani nawilżane nim prezerwatywy (czasem jeszcze mogą występować na rynku) nie powinny być stosowane w zapobieganiu zakażeniu HIV.

Zakażenie HIV może zostać przeniesione z zakażonej HIV matki na jej dziecko. Ryzyko przeniesienia zakażenia podczas ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią noworodka – jeśli kobieta nie wie o swoim zakażeniu – wynosi około 40%. Jeśli kobieta wie o zakażeniu, a podczas ciąży pozostaje pod opieką nie tylko ginekologa-położnika, ale także specjalisty zajmującego się terapią osób zakażonych, wówczas ryzyko to wynosi około 1%. Więcej informacji na ten temat można znaleźć w rozdziale o drogach zakażenia. W wielu krajach kobietom planującym posiadanie dziecka lub będącym w ciąży proponuje się wykonanie testu w kierunku obecności przeciwciał anty-HIV, jako jednego z badań diagnostycznych wykonywanych dla bezpieczeństwa zarówno matki, jak i jej dziecka. W Polsce nie zawsze tak jest. Jeśli lekarz nie zaproponuje testu na HIV – należy go o to poprosić. Każda kobieta korzystająca z opieki medycznej finansowanej przez NFZ może w czasie ciąży wykonać test na HIV bezpłatnie – nawet, jeśli nie ma ubezpieczenia. Lekarz ma obowiązek zaproponować pacjentce będącej w ciąży badanie w kierunku HIV. Test powinien być wykonany do 10. tygodnia ciąży oraz między 33. a 37 tygodniem. Kobieta planująca ciążę lub jej partner mogą wykonać test w kierunku HIV w punktach konsultacyjno-diagnostycznych, w których testy wykonywane są bez skierowania, bezpłatnie i anonimowo. Lista tych punktów znajduje się na stronie Krajowego Centrum ds. AIDS: www.aids.gov.pl